ΤΟ XAΛΙΚΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1998

 Της Ιώννας Κ. Τσώρακα

Κάθε τόπος, κάθε λαός έχει τη δική του ιστορία, τα δικά του ήθη και έθιμα τις δικές του παραδόσεις. Έτσι και το δικό μας χωριό έχει  την ιστορία του.

Μέχρι το 1931 μαζί με τους συνοικισμούς Μαχαλά, Νεροσύρτη, Μπερίκο, Τζεβελιάσα, Κοσκινά, Σαμπατίνα υπαγόταν στην κοινότητα Μπερίκο, (σημερινό Δρυμώνα). Είναι αξιοσημείωτο ότι μέχρι το 1928 το Χαλίκι είχε το όνομα Δερίκοβο και πήρε το όνομα Χαλίκι [με το Προεδρικό Διάταγμα, ΦΕΚ 81, 14/5/1928],  από το απέναντι βουνό που έχει το ίδιο όνομα. Σύμφωνα με τα στοιχεία το 1912, [ΦΕΚ 261, 31/8/1912], το Δερίκοβον είχε 187 κατοίκους, ο Νεροσύρτης 81, ο Μπερίκος 394 και η Κοσκινά 149. Σήμερα 2013…το χωρίο μας έχει γύρω στους 20? μόνιμους κατοίκους οι οποίο είναι άνω των 80 ετών (εκτός από τον Θανάση Ν. Ντζούφρα…)

Τώρα το Χαλίκι αναγνωρίζεται ως κοινότητα Χαλικίου Αμβρακίας, της επαρχίας Τριχωνίδας, του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας, και περιλαμβάνει τους συνοικισμούς Χαλίκι, Δάφνη, πρώην Μαχαλάς, και Νεροσύρτης, με Προεδρικό Διάταγμα. [ΦΕΚ 303, 31\8\1931] και απέχουν μεταξύ τους γύρω στα 6 χιλμ.

Είναι χτισμένο στις πλαγιές της οροσειράς του Παναιτωλικού, και έχει υψόμετρο 950μ. Έχει πολλές φυσικές ομορφιές. Είναι γεμάτο από έλατα, πλατάνια, βελανιδιές, κέδρα, πουρνάρια, λεύκες, κρανιές, καστανιές, μηλιές, δαμασκηνιές, κορομηλιές, καρυδιές αλλά και διάφορα άγρια φυτά και θάμνους, όπως αγριοτριανταφυλλιές, αγριολούλουδα, φτέρη, βατομουριές, ρίγανη, τσάι βουνού και άλλα.

Από την αρχαιότητα η περιοχή αυτή ήταν μέρος της Αιτωλίας που βρισκόταν σ’ ένα τρίγωνο. Από τα βουνά των Αθανάτων, σημερινά Άγραφα, Τυμφρηστού, Οξιάς, Κόρακα και τους ποταμούς Δάφνο, σημερινό Μόρνο και Αχελώο.

Το εσωτερικό του τριγώνου αυτού διασχίζουν από άλλες οροσειρές όπως την Χελιδώνα, την Καλιακούδα, 2104μ, τα  Αραποκέφαλα, 1927μ, τον Ζυγό, το Βελούχι 2318μ και άλλα.

Η αρχαία Αιτωλία [πηγή: Η Αρχαία Αιτωλία, έκδοση Αθήνα 1939, του Κωνσταντίνου Στεργιόπουλου, σελίδα 25], γράφει ότι, τα πρώτα προελληνικά φύλα εμφανίστηκαν στην Αιτωλία το 2600-2000π.Χ. όπου υπάρχουν μόνον τα πρωτοελληνικά τοπωνύμια αποδιδόμενα εις λαούς, οι οποίοι είναι γνωστοί με το γενικόν όνομα Προέλληνες ωρμήθησαν προς τους Κάρας και τους Λέλεγας της παραδόσεως..... επροχώρησαν μέχρι το εσωτερικό της Αιτωλίας, όπου σχετικώς εύρον κατάλληλον και επαρκή γην.... Οι πρώτοι κάτοικοι της Αιτωλίας είναι οι Κουρήτες....

 Ο Θουκυδίδης, Γ4 – 94,  αποκαλεί αυτόν τον λαό λιτό, πολεμικό, ατίθασο και σκληραγωγημένο αλλά και πολύ φτωχό λαό.

Η μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός, 1925, Τόμος Β, σελίδα 18, γράφει ότι: Οι πεδινοί  χρειαζόντουσαν πάντα περισσότερους καλλιεργητές και οι φτωχοί βουνίσιοι αναζητούσαν χειμαδιά για τα κτήνη των και περισσότερους πόρους ζωής, που αυτό συνεχίζεται και σήμερα.

Αυτό βοήθησε την ανάπτυξη του Θέρμου που βρίσκεται στα όρια της ορεινής και πεδινής Αιτωλίας, έγινε σύντομα και το θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο της.

Το Χαλίκι που απέχει από το Θέρμο περίπου 30 χλμ. σίγουρα υπήρχε από εκείνη την εποχή. Συναντά κανένας πολλά ασυνήθιστα κεραμίδια σε όλη την περιοχή και κυρίως στις τοποθεσίες Κερασιά και Κεραμίδια, όπου λέγεται ότι υπήρχε κεραμοποιείο και αν σκάψει κάποιος θα βρει πολλά και άθικτα κεραμίδια. Επίσης έχουν βρεθεί  πέτρινα πιθάρια, που βρίσκονται ένα στο Παλιοκκλήσι και ένα άλλο στην Γκούστα, στο σπίτι του Χρ. Καλλιακμάνη.  Ακόμη στις τοποθεσίες Κελιά, Τούρκο, Παλιοκκλήσι υπάρχουν πέτρες έτσι τοποθετημένες ώστε να μοιάζουν με αρχαίους τάφους. Ακόμα έχουν βρεθεί κατά καιρούς, τάφοι  με οστά μέσα σε κεραμίδια, στις περιοχές, Κελιά, Κερασιά, Σιταράκι, Σπουριά, Παλιόγουρνα κ. α.

Ο Κ. Μαραγιάννης, καθώς αναφέρει [πηγή:Το Αργυρό Πυγάδι, Γκιρτοβός, του Κ. Μαραγιάννη, Εκδοση Μυρτιά, Αγρίνιο 1997], ότι το 1928 στη συμβολή του ποταμού Φείδαρη, βρέθηκε το άγαλμα του Ήφαιστο, που σήμερα κοσμεί το Μουσείο των Αθηνών. Στη συνέχεια μας λέει ότι στην τοποθεσία ‘Παππούλη τ’ άλώνι’ βρέθηκαν περικνημίδες Αιτωλού Στρατηγού, όπως και νομίσματα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου  που βρέθηκαν βορείως της εκκλησίας,  Μ. Σωτήρος.

Συμπληρώνει, ο Κ. Μαραγιάννης, ότι στη θέση Σαμάρι στη στροφή υπήρχε κάστρο της Αιτωλικής Συμπολιτείας το οποίο γκρεμίστηκε στον εμφύλιο πόλεμο από τους στρατιώτες του Ιωάννη Παπαγεωργίου ή Γανωμένου.