Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

Η Παναγία Προυσιώτισσα: Η Προστάτιδα της Ρούμελης

Απολυτίκο

«Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης σὺ προΐστασαι πρόμαχος, καὶ τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσης Εἰκόνι σου, πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ, καὶ γὰρ φωτίζεις ἐν τάχει τοὺς τυφλούς, δεινοὺς τε ἀπελαύνεις δαίμονας, καὶ παραλύτους δὲ συσφίγγεις, ἀγαθή· κρημνῶν τε σῴζεις καὶ πάσης βλάβης τοὺς σοὶ προστρέχοντας· δόξα τῷ σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ τοιαῦτα τέρατα».

Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

ΠΑΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΩΝΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ: Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

https://drive.google.com/file/d/1aLbPmFXpt72f_y9kVwOWbNIHqNDBsTXb/view?usp=drive_link

Τα πρακτικά που παρουσιάζονται εδώ αποτελούν πολύτιμο αρχειακό υλικό, καταγράφοντας σημαντικές πτυχές της ιστορίας της Μονής και της εποχής της. 

Η ανάλυση των σχέσεών της με την τοπική κοινότητα, καθώς και ο ρόλος της στη συγκρότηση της πολιτικής διοίκησης, μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε βαθύτερα τον σύνθετο ρόλο των μοναστηριών στην προεπαναστατική και επαναστατική περίοδο. Μέσα από τις εισηγήσεις αυτές, φωτίζεται ένας σημαντικός κρίκος της ιστορικής συνέχειας, διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη και την κληρονομιά της Ιεράς Μονής Προυσού.

Η Παναγία Προυσιώτισσα δεν είναι απλώς η προστάτιδα της Ευρυτανίας, αλλά ολόκληρης της Ρούμελης. Οι Ρουμελιώτες τρέφουν βαθιά πίστη προς την Παναγία, την επικαλούνται στις δύσκολες στιγμές και την προσκυνούν με δέος. Κάθε χρόνο, κατά το μεγάλο πανηγύρι της, οι προσκυνητές συρρέουν στο μοναστήρι του Προυσού για να αποδώσουν φόρο τιμής και να ζητήσουν τη χάρη της. 

Ιδιαίτερη σχέση με την Παναγία έχουν οι Χαλικιώτες, οι οποίοι, όπως και οι υπόλοιποι κάτοικοι της Στερεάς Ελλάδας, έχουν ενσωματώσει τη λατρεία της στην καθημερινότητά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε κρίσιμη στιγμή της ζωής μας – είτε προσωπική είτε εθνική – η πρώτη επίκληση γίνεται στην Παναγία Προυσιώτισσα. Η παράδοση αυτή, που κρατάει αιώνες, ενισχύει το πνευματικό δέσιμο του λαού με τη Θεοτόκο, μετατρέποντας το μοναστήρι σε σύμβολο πίστης και ελπίδας για όλους τους Έλληνες.

Η Ιερά Μονή Προυσού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και ιστορικά κέντρα της Ευρυτανίας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1801-1825, όταν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τοπικής πολιτικής οργάνωσης και στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης. Το μοναστήρι δεν υπήρξε μόνο τόπος λατρείας και προσκυνήματος, αλλά και κέντρο πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών, καθώς οι σχέσεις του με τους προκρίτους της επαρχίας του Καρπενησιού επηρέασαν σημαντικά τις εξελίξεις της εποχής.

Καθοριστική ήταν η συμβολή του Κυρίλλου Καστανοφύλλη, μιας εξέχουσας πνευματικής και αγωνιστικής φυσιογνωμίας, που ανέδειξε το μοναστήρι σε ισχυρό προπύργιο της Ορθοδοξίας και του εθνικού αγώνα. Με πλούσια μοναστηριακή βιβλιοθήκη και χειρόγραφα που διασώζουν την ιστορία του τόπου, η Μονή Προυσού αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη μελέτη της προεπαναστατικής περιόδου.

Η ανάλυση της δράσης της μονής εστιάζει στις σχέσεις της με την τοπική κοινωνία και την πολιτική της επιρροή, καθώς και στην πνευματική της ακτινοβολία. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η παρουσία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Προυσιώτισσας, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής και τους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821.

Η Ιερά Μονή Προυσού δεν υπήρξε μόνο ένα κέντρο πίστης και προσκυνήματος, αλλά και ένας θεσμός με βαθιά επίδραση στην κοινωνική, πολιτική και πνευματική ζωή της Ρούμελης. Η συμβολή της κατά την περίοδο 1801-1825 ξεπέρασε τα στενά όρια της Ευρυτανίας, καθώς διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και στη στήριξη του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία.

Η σχέση της με τους προκρίτους του Καρπενησίου, η προσφορά της στην οργάνωση της δημογεροντίας, καθώς και η δράση προσωπικοτήτων όπως ο Κύριλλος Καστανοφύλλης, αναδεικνύουν τη σημασία της ως πυλώνα τόσο της θρησκευτικής παράδοσης όσο και του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Η Μονή Προυσού δεν ήταν απλώς ένα θρησκευτικό καταφύγιο, αλλά ένας δυναμικός φορέας κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, που επηρέασε καθοριστικά την πορεία της Ευρυτανίας και της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.

Φωτογραφίες και επιμέλεια 

Α.Κ.Ρ.

Πηγές: 

1) Ευρυτανία κατά τους Επαναστατικούς και Μετεπαναστατικούς Χρόνους 170 χρόνια από τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΥΣΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1801 - 1825 Ελληνικό Κέντρο Πολιτικών Ερευνών Παντείου Πανεπιστημίου Ηλεκτρονική επεξεργασία της εισήγησης Ιωάννης Δ. Υφαντόπουλος &  Ζαχαρίας Ζηνέλης (Θεολόγος, τ. Δ/ντής Γυμνασίου) Επιστημονική Βιβλιοθήκη ΕΚΠΕ Αθήνα, 1995 Εισηγήσεις Συνεδρίου Επιμέλεια: Κλ. Σ. Κουτσούχης, Κ. Αρώνη - Τσίχλη

2)Πηγή Φωτογραφίας Σχολής Ελληνικών Γραμμάτων: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΩΝ Α’ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΛΑΜΙΑ 14-17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 “ΚΑΣΤΡΟ” ΛΑΜΙΑΣ «ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»