Διαβάστε έργα του Δημ. Λουκοπούλου: "Ποιμενικά" και "Γεωργικά της Ρούμελης" και "Πώς υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί"

1. Πώς υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί, 1927.  Δείτε το αρχείο στο: http://editions.academyofathens.gr/epetirides/xmlui/handle/20.500.11855/518

2. Αιτωλικαί οικήσεις, σκεύη και τροφαί Δείτε το αρχείο στο: http://editions.academyofathens.gr/epetirides/xmlui/handle/20.500.11855/474

1. Γεωργικά της Ρούμελης: Δείτε το αρχείο στο: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/3/e/4/metadata-01-0000534.tkl
2. Ποιμενικά της Ρούμελης, 1930. Δείτε το αρχείο στο: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/b/9/2/metadata-01-0000621.tkl 

Δημήτρης Λουκόπουλος

Ο Δημήτρης Λουκόπουλος γεννήθηκε στη Αρτοτίνα Δωρίδας, στις 30 Αυγούστου 1874, εκεί έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια κι' έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Ήταν το πρώτο, απ' τα εφτά παιδιά, του Αρτοτινού εμποροκτηματία Νικολάκη Λουκόπουλου και της Φροσύνης, το γένος Κότταρη  απ' το Δάφνο, την παλιά Βοστινίτσα.    Αφού συμπλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στα Σάλωνα (Άμφισσα), γράφτηκε το 1889 , σε ηλικία δέκα πέντε χρονών στο Διδασκαλείο της Αθήνας. Στα 1892 βγήκε δάσκαλος και διορίστηκε στη Σαλαμίνα, την ίδια δε χρονιά, πήρε μετάθεση για το Θέρμο (Κεφαλόβρυσο) Τριχωνίδας όπου και υπηρέτησε για 33 χρόνια μέχρι το 1925, με μια ενδιάμεση διακοπή ενός χρόνου που υπηρέτησε στα Γρεβενά σαν Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. Παντρεύτηκε τη Μαρία Βασιλοπούλου κι' απόκτησαν τέσσερα παιδιά.     Η μακρά διαμονή του στο Θέρμο σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το πλούσιο λαογραφικό του έργο το έγραψε στο Θέρμο στην ευρύτερη περιοχή του οποίου πραγματοποίησε τις μελέτες και έρευνές του, τον πολιτογραφούν Αιτωλό. Στο Θέρμο έγραψε τα έργα του: "Στα βουνά του Κατσαντώνη", "Στ΄Αγραφα", "Γεωργικά της Ρούμελης", "Ποιμενικά της Ρούμελης", "Πως υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί" κλπ    Το 1925 αποσπάσθηκε στο Ιστορικό Λεξικό και πήγε στην Αθήνα, ένα χρόνο αργότερα τοποθετήθηκε στο Λαογραφικό Αρχείο και στα 1930 στο Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, μέχρι το θάνατό του, ήταν Γραμματέας της Λαογραφικής Εταιρίας.    Το Μάη του 1943 αρρώστησε ξαφνικά και στις 30 Ιουνίου 1943 πέθανε σε ηλικία 69 χρονών.    Οι κάτοικοι του Θέρμου και οι Αρτοτινοί, άντρες και γυναίκες, θυμούνται με αγάπη και συγκίνηση τον "Λουκοδάσκαλο", τον καταδεκτικό, ευγενικό, απλό, καλοσυνάτο χωριανό τους, τον ακαταπόνητο στρατοκόπο και φυσιολάτρη, χωμένο μέσα στα βιβλία και τα χαρτιά του η να κουβεντιάζει και ν' ακούει τις ιστορίες και τα παλιά τραγούδια των ηλικιωμένων χωριανών , κι΄ όπου γάμος, πανηγύρι κι' "αρρεβωνιάσματα», "προζύμια", "γικώματα " κι' όπου "μετζί" και " ζυγιαφέτι ¨να ξεψαχνίζει τους γεροντότερους για παλιά έθιμα , για παραδόσεις , προλήψεις , γνωμικά , παροιμίες και για όλες τις εκδηλώσεις της " τσοπάνικης " και " γεωργικής " ζωής .     Ξεσήκωνε τα μοιρολόγια, απ' τις χαροκαμένες μανάδες, γυναίκες κι' αδερφές, κι' όπου πετύχαινε οργανοπαίχτη καλό και τραγουδιστή, καθόταν κι' έγραφε τους "νηχούς " και τα "λόγια " απ' τ' αθάνατα δημοτικά μας τραγούδια.       Όπως γράφει ό Δημήτρης Σταμέλος: "Πλούσια λογοτεχνικά στοιχεία, ιδίως στα ταξιδιωτικά του κείμενα, έχει το έργο του Δημήτρη Λουκόπουλου. Ή γλαφυρή και παραστατική περιγραφή του, ή κοφτή και αδρή φράση του, οι ποικίλες χρωματικές εναλλαγές του λόγου, πού συγκλίνουν όλες σε μια πηγή, στην ομορφιά του λαϊκού΄λόγου, με κείνο τον δημιουργικό χυμό του, δίνουν περίσσια ομορφιά στα κείμενά του. Ή άνεση της περιγραφής του, οι λυρικές του παρενθέσεις, ή διοχέτευση ηρωικού στοιχείου στο κείμενο, ή καθαρότητα της γλωσσικής του ιδιομορφίας, συνθέτουν μιαν αρμονία συνόλου πού ενθουσιάζει και συγκινεί". ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ Αιτωλικαί οικήσεις, σκεύη και τροφαί, 1925. Φως από τούς μύθους μας, 1926. Ποια παιγνίδια παίζουν τα ελληνόπουλα, 1926. Πώς υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί, 1927. Ποιμενικά της Ρούμελης, 1930. Στ' Άγραφα, 1930. Ό ρουμελιώτης καπετάνιος του 1821 'Ανδρίτσος Σαφάκας και τό αρχείο του, 1931. Στά βουνά του Κατσαντώνη, 1934. Γεωργικά τής Ρούμελης, 1938. Νεοελληνική μυθολογία, ζώα-φυτά, 1940. Μετά τον θάνατο του, εκδόθηκαν στη σειρά των εκδόσεων του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, δύο εργασίες του, με προσθήκες του Δ. Πετρόπουλου: «Ή λαϊκή λατρεία τών Φαράσων» (1949) και του Δ. Λουκάτου: «Παροιμίες των Φαράσων» (1951).

http://www.epoxi.gr/persons57.htm

http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/1/a/e/metadata-01-0000538.tkl Φορέας Πανεπιστήμιο Κρήτης,  Συλλογή Ανέμη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών σπουδών

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΠΟΡΟΣ ΤΟΥΣ

Του Ηλία Προβόπουλου

Τα μανιτάρια είναι ένα κομμάτι του κόσμου μας που πολλαπλασιάζονται με μικρούς, σχεδόν αόρατους σπόρους που πέφτουν από το ώριμο φυτό και παραμένουν στο έδαφος μέχρι να δημιουργηθούν εκείνες οι ειδικές συνθήκες που θα το βοηθήσουν να βλαστήσουν πάλι.

Πολλούς δε από αυτούς τους σπόρους τους που μόνο ένας ειδικός και μετά από πολύ προσεκτική παρατήρηση θα διέκρινε, παρασύρει το νερό, ο αέρας ακόμη ή είναι δυνατόν να μεταφερθούν και στα πέλματα των άγριων ή των ήμερων ζώων ή τα φτερά των πουλιών σε άλλο σημείο και σαν βρουν κατάλληλο έδαφος, να βλαστήσουν.
Θεωρητικά, τα μανιτάρια, μιας και είναι άπειρα, θα μπορούσαν να κατακλύσουν τον κόσμο αλλά έχει προνοήσει φαίνεται ο θεός και η εξάπλωσή τους περιορίζεται και έτσι αποφεύγεται η ραγδαία αποσύνθεση όλων των άλλων ειδών γιατί αυτός είναι ο ρόλος τους: Φυτρώνουν και αναπτύσσονται εκεί που έχει σταματήσει η ζωή και αναπτύσσουν τέτοιες χημικές και μηχανικές διεργασίες που αποδομούν τις οργανικές ύλες σε απλά στοιχεία και για τούτο ο ρόλος τους στο οικοσύστημα είναι τεράστιος και απαραίτητος.
Πολλές φορές δε, ορισμένα είδη μανιταριών αναπτύσσονται όταν υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες πάνω σε ζωντανά φυτά και ανάλογα το είδος τους, τα υποστηρίζουν ή αργά - αργά τα σκοτώνουν. Είναι και αυτός ένας άλλος ρόλος, σπουδαίος επίσης γιατί έτσι αραιώνουν το δάσος και οι παρενέργειες αυτής της συμβίωσης δίνουν την ευκαιρία σε άλλα είδη να φωλιάσουν πάνω στο τραυματισμένο δέντρο και να επιβιώσουν τρώγοντας κυριολεκτικά τις σάρκες του μέχρι αυτό να μετατραπεί σε σκόνη και λίπασμα.
Αυτά τα ολίγα για τα μανιτάρια που αυτές τις ημέρες έχουν πλημμυρίσει την ελληνική ύπαιθρο και στην αναζήτηση τους έχουν αποδωθεί πολλές παρέες φίλων ο οποίοι τα γνωρίζουν καλά και προσέχουν γιατί δεν είναι και όλα τόσο αθώα και μπορεί να κρύβουν εκπλήξεις σε όποιον τα καταναλώσει. Οι ίδιοι πάλι προσέχουν όταν τα συλλέγουν ώστε ο αόρατος σπόρος τους να πέσει στο έδαφος για να συνεχίσει το είδος τους να υπάρχει και μαζί με την ευχαρίστηση που μας δίνουν όταν τα ανακαλύπτουμε στο δάσος να κάνουμε και ωραίους παραλληλισμούς με τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας…

ΠΗΓΗ: evrytanikospalmos.blogspot.gr

Απόκουρο. Παλαιότερη ονομασία της ορεινής Τριχωνίδας που περιλάμβανε και το Χαλίκι

Απόκουρο. Παλαιότερη ονομασία της ορεινής περιοχής στα ΒΑ της λίμνης Τριχωνίδας, στον νομό Αιτωλοακαρνανίας. Οριζόταν από τους ποταμούς Αχελώο και Εύηνο, το όρος Παναιτωλικό και τη λίμνη Τριχωνίδα και σήμερα ονομάζεται επίσημα Θέρμο (βλ. λ.). Ωστόσο, μελετητές της ιστορίας συνδυάζουν την ύπαρξη ενός αρχαίου λαού της περιοχής, των Κουρητών (Στράβων, Ι’ 45 1 § 5), με την ονομασία των κατοίκων της επαρχίας των Αποκουριτών. Οι Κουρήτες (βλ. λ.) κατοικούσαν στην περιοχή μαζί με τους Ευρυτάνες, τους Αγραίους και στους Οφιείς γύρω από το Θέρμο, κέντρο της αρχαίας Αιτωλίας.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το Α. είχε περίπου 3.000 κατοίκους, οι οποίοι ζούσαν σε 20 χωριά και οικισμούς. Υπαγόταν εκκλησιαστικά στη μητρόπολη Ναυπακτίας. Στη διοικητική μεταβολή που ακολούθησε τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση (1836), η επαρχία Α. αποτέλεσε μέρος της γενικής διοίκησης Καρπενησίου-Κραβάρων και Α. Στον νέο διαχωρισμό που έλαβε χώρα δέκα χρόνια αργότερα, η επαρχία Α. καταργήθηκε και διαμοιράστηκε ανάμεσα στις επαρχίες Ναυπακτίας και Τριχωνίδος. Έως το 1932, η περιφέρεια ονομαζόταν Κουρήτις. Σήμερα, υπάγεται διοικητικά στον δήμο Θέρμου.
Στην περιοχή υπήρχαν πολλά μοναστήρια που άκμασαν στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όπως αυτά της Αγίας Παρασκευής, της Μυρτιάς και του Παντοκράτορα.

ΠΗΓΗ: http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=8602:apokoyro

ΤΟ XAΛΙΚΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1998

 Της Ιώννας Κ. Τσώρακα

Κάθε τόπος, κάθε λαός έχει τη δική του ιστορία, τα δικά του ήθη και έθιμα τις δικές του παραδόσεις. Έτσι και το δικό μας χωριό έχει  την ιστορία του.

Μέχρι το 1931 μαζί με τους συνοικισμούς Μαχαλά, Νεροσύρτη, Μπερίκο, Τζεβελιάσα, Κοσκινά, Σαμπατίνα υπαγόταν στην κοινότητα Μπερίκο, (σημερινό Δρυμώνα). Είναι αξιοσημείωτο ότι μέχρι το 1928 το Χαλίκι είχε το όνομα Δερίκοβο και πήρε το όνομα Χαλίκι [με το Προεδρικό Διάταγμα, ΦΕΚ 81, 14/5/1928],  από το απέναντι βουνό που έχει το ίδιο όνομα. Σύμφωνα με τα στοιχεία το 1912, [ΦΕΚ 261, 31/8/1912], το Δερίκοβον είχε 187 κατοίκους, ο Νεροσύρτης 81, ο Μπερίκος 394 και η Κοσκινά 149. Σήμερα 2013…το χωρίο μας έχει γύρω στους 20? μόνιμους κατοίκους οι οποίο είναι άνω των 80 ετών (εκτός από τον Θανάση Ν. Ντζούφρα…)

Τώρα το Χαλίκι αναγνωρίζεται ως κοινότητα Χαλικίου Αμβρακίας, της επαρχίας Τριχωνίδας, του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας, και περιλαμβάνει τους συνοικισμούς Χαλίκι, Δάφνη, πρώην Μαχαλάς, και Νεροσύρτης, με Προεδρικό Διάταγμα. [ΦΕΚ 303, 31\8\1931] και απέχουν μεταξύ τους γύρω στα 6 χιλμ.

Είναι χτισμένο στις πλαγιές της οροσειράς του Παναιτωλικού, και έχει υψόμετρο 950μ. Έχει πολλές φυσικές ομορφιές. Είναι γεμάτο από έλατα, πλατάνια, βελανιδιές, κέδρα, πουρνάρια, λεύκες, κρανιές, καστανιές, μηλιές, δαμασκηνιές, κορομηλιές, καρυδιές αλλά και διάφορα άγρια φυτά και θάμνους, όπως αγριοτριανταφυλλιές, αγριολούλουδα, φτέρη, βατομουριές, ρίγανη, τσάι βουνού και άλλα.

Από την αρχαιότητα η περιοχή αυτή ήταν μέρος της Αιτωλίας που βρισκόταν σ’ ένα τρίγωνο. Από τα βουνά των Αθανάτων, σημερινά Άγραφα, Τυμφρηστού, Οξιάς, Κόρακα και τους ποταμούς Δάφνο, σημερινό Μόρνο και Αχελώο.

Το εσωτερικό του τριγώνου αυτού διασχίζουν από άλλες οροσειρές όπως την Χελιδώνα, την Καλιακούδα, 2104μ, τα  Αραποκέφαλα, 1927μ, τον Ζυγό, το Βελούχι 2318μ και άλλα.

Η αρχαία Αιτωλία [πηγή: Η Αρχαία Αιτωλία, έκδοση Αθήνα 1939, του Κωνσταντίνου Στεργιόπουλου, σελίδα 25], γράφει ότι, τα πρώτα προελληνικά φύλα εμφανίστηκαν στην Αιτωλία το 2600-2000π.Χ. όπου υπάρχουν μόνον τα πρωτοελληνικά τοπωνύμια αποδιδόμενα εις λαούς, οι οποίοι είναι γνωστοί με το γενικόν όνομα Προέλληνες ωρμήθησαν προς τους Κάρας και τους Λέλεγας της παραδόσεως..... επροχώρησαν μέχρι το εσωτερικό της Αιτωλίας, όπου σχετικώς εύρον κατάλληλον και επαρκή γην.... Οι πρώτοι κάτοικοι της Αιτωλίας είναι οι Κουρήτες....

 Ο Θουκυδίδης, Γ4 – 94,  αποκαλεί αυτόν τον λαό λιτό, πολεμικό, ατίθασο και σκληραγωγημένο αλλά και πολύ φτωχό λαό.

Η μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός, 1925, Τόμος Β, σελίδα 18, γράφει ότι: Οι πεδινοί  χρειαζόντουσαν πάντα περισσότερους καλλιεργητές και οι φτωχοί βουνίσιοι αναζητούσαν χειμαδιά για τα κτήνη των και περισσότερους πόρους ζωής, που αυτό συνεχίζεται και σήμερα.

Αυτό βοήθησε την ανάπτυξη του Θέρμου που βρίσκεται στα όρια της ορεινής και πεδινής Αιτωλίας, έγινε σύντομα και το θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο της.

Το Χαλίκι που απέχει από το Θέρμο περίπου 30 χλμ. σίγουρα υπήρχε από εκείνη την εποχή. Συναντά κανένας πολλά ασυνήθιστα κεραμίδια σε όλη την περιοχή και κυρίως στις τοποθεσίες Κερασιά και Κεραμίδια, όπου λέγεται ότι υπήρχε κεραμοποιείο και αν σκάψει κάποιος θα βρει πολλά και άθικτα κεραμίδια. Επίσης έχουν βρεθεί  πέτρινα πιθάρια, που βρίσκονται ένα στο Παλιοκκλήσι και ένα άλλο στην Γκούστα, στο σπίτι του Χρ. Καλλιακμάνη.  Ακόμη στις τοποθεσίες Κελιά, Τούρκο, Παλιοκκλήσι υπάρχουν πέτρες έτσι τοποθετημένες ώστε να μοιάζουν με αρχαίους τάφους. Ακόμα έχουν βρεθεί κατά καιρούς, τάφοι  με οστά μέσα σε κεραμίδια, στις περιοχές, Κελιά, Κερασιά, Σιταράκι, Σπουριά, Παλιόγουρνα κ. α.

Ο Κ. Μαραγιάννης, καθώς αναφέρει [πηγή:Το Αργυρό Πυγάδι, Γκιρτοβός, του Κ. Μαραγιάννη, Εκδοση Μυρτιά, Αγρίνιο 1997], ότι το 1928 στη συμβολή του ποταμού Φείδαρη, βρέθηκε το άγαλμα του Ήφαιστο, που σήμερα κοσμεί το Μουσείο των Αθηνών. Στη συνέχεια μας λέει ότι στην τοποθεσία ‘Παππούλη τ’ άλώνι’ βρέθηκαν περικνημίδες Αιτωλού Στρατηγού, όπως και νομίσματα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου  που βρέθηκαν βορείως της εκκλησίας,  Μ. Σωτήρος.

Συμπληρώνει, ο Κ. Μαραγιάννης, ότι στη θέση Σαμάρι στη στροφή υπήρχε κάστρο της Αιτωλικής Συμπολιτείας το οποίο γκρεμίστηκε στον εμφύλιο πόλεμο από τους στρατιώτες του Ιωάννη Παπαγεωργίου ή Γανωμένου.  

Τίτορμος ο Αιτωλός, το έμβλημα του Παναιτωλικού

Στο 40ο άρθρο του καταστατικού με το οποίο ιδρύθηκε ο Παναιτωλικός αναφέρεται: «Η σφραγίς του συλλόγου φέρει εν τη στεφάνη του τον τίτλο του συλλόγου και εν τω μέσω το έτος της ιδρύσεώς του και ήρωα αιτωλόν». Πότε αποφασίσθηκε ο Τίτορμος ως έμβλημα; Παραμένει άγνωστο. Στην παρούσα έρευνα τον συναντάμε πρώτη φορά σε δελτίο μέλους το 1931. Ποιος ήταν ο Τίτορμος; Αυτό είναι γνωστό.

Στην Ολυμπία τον 6ο π.Χ. αιώνα κι ενώ ο Μίλων ο Κροτωνιάτης στεφανωνόταν για 5η φορά ολυμπιονίκης στην πάλη, άκουσε φιλάθλους να φωνάζουν: «Αν ήταν εδώ ο Τίτορμος, δεν θα ήσουν νικητής». Ο Μίλων, σπουδαίος αθλητής, μεταξύ 540 – 516 π.Χ. κέρδισε 6 Πύθεια, 9 Νέμεα, 10 Ίσθμια και 6 Ολυμπιάδες στην πάλη και δίκαια θεωρούνταν ο δυνατότερος άνθρωπος της εποχής του. Σεμνός άνθρωπος ο ίδιος, δεν άντεξε την αμφισβήτηση, ρώτησε, έμαθε, πέρασε τον Πατραϊκό και συνάντησε τον Τίτορμο στις όχθες του Εύηνου ποταμού. Ο Τίτορμος ήταν βουκόλος, δηλαδή βοσκός άγριων ταύρων, φιλόξενος, πράος και ευγενής.
Ο Μίλων, λοιπόν, τον έπεισε να αποδείξει τη δύναμή του. Ο Τίτορμος πήδηξε στην κοίτη του Εύηνου και αφού μετακίνησε έναν τεράστιο βράχο, τον έφερε στα γόνατά του, τον σήκωσε ψηλά και τον πέταξε «8 οργιές μακριά». Στη συνέχεια προσπάθησε να κάνει το ίδιο και ο Μίλων , αλλά μάταια. Αποκαμωμένος, χαμήλωσε το βλέμμα και με σεβασμό ασπάστηκε τον Τίτορμο.
Λέγεται ότι ο Τίτορμος, μετά από προτροπή φίλων και θαυμαστών του προέβη και σε δεύτερη επίδειξη δύναμης παρουσία του Μίλωνα. Έπιασε δύο άγριους τάυρους από τα κέρατα, έναν με το κάθε χέρι και τους καθήλωσε. Ακόμη, λέγεται ότι η φιλοξενία του Τίτορμου ολοκληρώθηκε με πλούσιο φαγοπότι που πρόσφερε τόσο στον Μίλωνα και τη συνοδεία του, όσο και σε φίλους και θαυμαστές, σφάζοντας ταύρους από το κοπάδι του.
Έκτοτε η φήμη του Τίτορμου διαδόθηκε σε όλο τον ελλαδικό χώρο και όχι μόνο, έγινε θρύλος και λαϊκός ήρωας στον τόπο του, την Αιτωλία και έμεινε πλέον γνωστός ως «Τίτορμος Αιτωλός, ούτος άλλος Ηρακλής»

Ίσως το πρώτο σκίτσο του Τίτορμου (1931) σε δελτίο αθλητή (σημ. το «Φ» δεν έχει προστεθεί ακόμη)

Στο 40ο άρθρο του καταστατικού με το οποίο ιδρύθηκε ο Παναιτωλικός αναφέρεται: «Η σφραγίς του συλλόγου φέρει εν τη στεφάνη του τον τίτλο του συλλόγου και εν τω μέσω το έτος της ιδρύσεώς του και ήρωα αιτωλόν».
Πότε αποφασίσθηκε ο Τίτορμος ως έμβλημα; Παραμένει άγνωστο. Στην παρούσα έρευνα τον συναντάμε πρώτη φορά σε δελτίο μέλους το 1931. Ποιος ήταν ο Τίτορμος; Αυτό είναι γνωστό.
Στην Ολυμπία τον 6ο π.Χ. αιώνα κι ενώ ο Μίλων ο Κροτωνιάτης στεφανωνόταν για 5η φορά ολυμπιονίκης στην πάλη, άκουσε φιλάθλους να φωνάζουν: «Αν ήταν εδώ ο Τίτορμος, δεν θα ήσουν νικητής». Ο Μίλων, σπουδαίος αθλητής, μεταξύ 540 – 516 π.Χ. κέρδισε 6 Πύθεια, 9 Νέμεα, 10 Ίσθμια και 6 Ολυμπιάδες στην πάλη και δίκαια θεωρούνταν ο δυνατότερος άνθρωπος της εποχής του. Σεμνός άνθρωπος ο ίδιος, δεν άντεξε την αμφισβήτηση, ρώτησε, έμαθε, πέρασε τον Πατραϊκό και συνάντησε τον Τίτορμο στις όχθες του Εύηνου ποταμού. Ο Τίτορμος ήταν βουκόλος, δηλαδή βοσκός άγριων ταύρων, φιλόξενος, πράος και ευγενής.
Ο Μίλων, λοιπόν, τον έπεισε να αποδείξει τη δύναμή του. Ο Τίτορμος πήδηξε στην κοίτη του Εύηνου και αφού μετακίνησε έναν τεράστιο βράχο, τον έφερε στα γόνατά του, τον σήκωσε ψηλά και τον πέταξε «8 οργιές μακριά». Στη συνέχεια προσπάθησε να κάνει το ίδιο και ο Μίλων , αλλά μάταια. Αποκαμωμένος, χαμήλωσε το βλέμμα και με σεβασμό ασπάστηκε τον Τίτορμο.
Λέγεται ότι ο Τίτορμος, μετά από προτροπή φίλων και θαυμαστών του προέβη και σε δεύτερη επίδειξη δύναμης παρουσία του Μίλωνα. Έπιασε δύο άγριους τάυρους από τα κέρατα, έναν με το κάθε χέρι και τους καθήλωσε. Ακόμη, λέγεται ότι η φιλοξενία του Τίτορμου ολοκληρώθηκε με πλούσιο φαγοπότι που πρόσφερε τόσο στον Μίλωνα και τη συνοδεία του, όσο και σε φίλους και θαυμαστές, σφάζοντας ταύρους από το κοπάδι του.
Έκτοτε η φήμη του Τίτορμου διαδόθηκε σε όλο τον ελλαδικό χώρο και όχι μόνο, έγινε θρύλος και λαϊκός ήρωας στον τόπο του, την Αιτωλία και έμεινε πλέον γνωστός ως «Τίτορμος Αιτωλός, ούτος άλλος Ηρακλής»

ΠΗΓΗ : ΑγρίνιοCulture

panetolikosac.gr ΥΛΙΚΟ : ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΕΡΙΚΛΗ ΧΑΤΖΗ

Βουνά μου εσείς περήφανα

Γιάννης .Ν. Κουλοτούρος

Βουνά μου εσείς πανέμορφα, καθάρια, ανταριασμένα, που σε πλαγιές λοφάκια σας στέκουνε σκαλωμένα, τα φτώχο-χωριουδάκια μας, που αιώνες μας φυλάτε … να ’στε καλά να ορθώνεστε, μνήμες να μας ξυπνάτε … κι εκείνα τα σπιτάκια μας τα έρμα, τα καημένα, στην αγκαλιά σας κλείστε τα, για να μην νοιώθουν ξένα.

Θεριόψυχοι μου γίγαντες με φαλακρό καυκί σας … και άλλα με την κόμη σας στο πράσινο του ελάτου, του κέδρου την απόχρωση, του πουρναριού, του σκίνου και της οξιάς το πύρωμα, του θυμαριού το μύρο … που αψηφάτε αέρηδες, σεισμούς, πλημύρες, χιόνια …πάντα μες την καρδούλα μας το νόστο να κρατάτε και στη γενέθλια τη γη, πίσω να μας γυρνάτε.

Βουνά μου κακοτράχαλα, όλα σα σμιλεμένα, παρθένα και απόκρημνα μες των πουλιών τις νότες, των αγριμιώνε τις κραυγές … αητών αραξοβόλι … τ’ ανθρώπου το δρασκέλισμα στων κάστρων σας τις πόρτες, παντοτινά να αισθάνεστε, πατρώας γης ιππότες.

Βουνά μου εσείς δαφνοστεφή, με αίμα ποτισμένα … τάφοι αντρειωμένων μας που πέσαν για πατρίδα ή στον εμφύλιο σπαραγμό απ’ αδερφών το χέρι … ποτέ μην ξαναζήσετε στιγμές σαν κειές στο χρόνο … πόνων, θανάτων, οιμωγών, μανάδων το χαμπέρι … ο τόπος τούτος ρήμαξε, κανείς δεν περισσεύει.

Βουνά μου εσείς αθάνατα, που όλα τα γροικάτε κι όλα τα καταγράφετε σε κειά σας τα κιτάπια … απ’ αλλαγές των εποχών, καημούς, χαρές ανθρώπων, που ρίζωσαν, που ρήμαξαν στου χρόνου μας τη δύνη … κι όλους ονοματίζετε στα τόσα λιθαράκια, των σπλάχνων σας σαν φεύγουνε, η μνήμη τους να μείνει.

Βουνά μου απ’ τις ράχες σας ανατολή και δύση, του ήλιου στο στερέωμα εκεί έχω γνωρίσει, τόσο πανώριες, ήρεμες … και γύρω τον ορίζοντα γιατί είχατε κλεισμένο … τώρα … στην εποχή των «σκουπιδιών» που ζω, καταλαβαίνω.

Βουνά μου εσείς δροσοπηγών, νερών κρουσταλλιασμένων, που ξεδιψούν στο διάβα του τον κάθε στρατοκόπο, να παίρνει δύναμη, πνοή … και κειό τους το κελάρυσμα, φωνές των περασμένων λες του ξυπνούν που του ιστορούν πως ήτανε ο τόπος σαν έσφυζε από ζωή.

Βουνά μου με ξωκλήσια μας στο κάθε σας λοφάκι … «φωλιές» αγίων, ασκητών, μαρτύρων μας της πίστης … που γέμιζαν στη χάρη τους και στο μονοπατάκι του καθενός δεν μπόραγες ούτε να ξεμυτίσεις … τώρα, ελάχιστους θα ιδείς σε μνήμη τους ή βόλτα … μισόκλειστοι κι οι δρόμοι τους από κλαριά και χόρτα.

Βουνά μου εσείς που σκύβατε σα νιός να σας ανέβω, σε εκδρομές μαθητικές, κυνήγια και πορείες … για μάζεμα της ρίγανης και του τσαγιού τους κλώνους … σα γέρασα κι απόκαμα, ψηλώνετε το βλέπω … και τις στιγμές όλες εκειές, μόνο αναμοχλεύω.

Βουνά μου εσείς αγέραστα απ’ τη φθορά του χρόνου, μην είδατε τα νιάτα μου να μου τα φέρτε πίσω … να σας σιμώσω και να ’ρθω ψηλά εκεί απάνω … κι αφού μια μέρα ολόγιομη γυρίσω κι ατενίσω … τις ομορφιές ολόγυρα όλες μόλις χορτάσω … να γύρω σε μια ράχη σας κι εκεί να ξεψυχήσω.

Βουνά μου βουνά μου ....Κραβαρίτικα ....μιάς γης π’ αργοπεθαίνει … τη μια … κι από «ρομαντικούς» την άλλη ανασταίνει … στείλτε την αύρα, τη δροσιά, την κάθε σας ανάσα … σ’ όλης της γης τα πέρατα και κάντε κόσμος νά ’ρθει και να ριζώσει απάνω σας, φευγάτος ντόπιος, ξένος … στον τόπο μας που από ομορφιές, παντού είναι ζωσμένος.

ΠΗΓΗ: e-nafpaktia.gr