Η Δικαιοσύνη ως Αρετή

Από τις τέσσερις μεγαλύτερες αρετές που διακρίνουν τον άνθρωπο – τη φρόνηση, τη σωφροσύνη, την ανδρεία και τη δικαιοσύνη – η τελευταία θεωρείται η πιο σπουδαία. Όπως αναφέρει ο Θέογνις, «Ἐν δὲ δικαιοσύνῃ συλλήβδην πᾶσα ἀρετή ἐστιν», τονίζοντας ότι η δικαιοσύνη συμπεριλαμβάνει όλες τις αρετές.

Σύμφωνα με τον περίφημο νομομαθή Ουλπιανό, «δικαιοσύνη είναι η σταθερή και συνεχής θέληση να αποδίδεται στον καθένα αυτό που του ανήκει». Με άλλα λόγια, η δικαιοσύνη έχει σκοπό την προστασία του δίκαιου και την απόκρουση του άδικου.

Η σημασία της δικαιοσύνης υπήρξε πρωταρχική για την πορεία του ανθρώπινου γένους. Από την εποχή που ο άνθρωπος εγκατέλειψε την απομόνωση και εντάχθηκε στην οργανωμένη κοινωνία, αντιλήφθηκε ότι η συμβίωση δεν θα μπορούσε να είναι ομαλή χωρίς τη θέσπιση κανόνων και νόμων. Έτσι, η έννοια του δικαίου έγινε το θεμέλιο μιας καλά οργανωμένης κοινωνίας, εξασφαλίζοντας την ελευθερία του ατόμου χωρίς να καταπατά την ελευθερία των άλλων.

Ωστόσο, η απλή ύπαρξη νόμων δεν αρκεί. Χωρίς την εφαρμογή τους, δηλαδή χωρίς τη δικαιοσύνη, δεν θα μπορούσε να υπάρξει κοινωνική πρόοδος. Η δικαιοσύνη επιβάλλει το σεβασμό στη ζωή, την περιουσία, την τιμή και την ελευθερία του ατόμου. Η ορθή απονομή του δικαίου διατηρεί την κοινωνική ισορροπία και συμβάλλει στην κοινωνική ευημερία.

Η αληθινή ευδαιμονία προέρχεται από τη δικαιοσύνη, ιδιαίτερα όταν αυτή προέρχεται από την ελεύθερη βούληση των ατόμων και όχι από τον φόβο της τιμωρίας. Η δικαιοσύνη τότε γίνεται έκφραση μιας άλλης σπουδαίας αρετής, της αγάπης. Όπως λέει η λατινική ρήση, "Dura lex, sed lex" (Σκληρός ο νόμος, αλλά νόμος), ωστόσο, όταν ο νόμος εφαρμόζεται με αγάπη και πειθώ, τα αποτελέσματά του είναι πιο σταθερά και αποδεκτά.

Αν δεν υπήρχε η δικαιοσύνη, η κοινωνία θα μετατρεπόταν σε ζούγκλα, όπου οι ισχυροί θα καταπίεζαν τους αδύναμους, και η ανθρώπινη ύπαρξη θα ήταν αβέβαιη. Όπως αναφέρει ο Κικέρων, «Άκρα δικαιοσύνη, άκρα αδικία». Για να υπάρχει κοινωνική γαλήνη, οφείλουμε να σεβόμαστε τη δικαιοσύνη και να συμμορφωνόμαστε με τους νόμους.

Η λέξη «δικαιοσύνη» έχει πολλές έννοιες και εκφάνσεις. Στον ηθικό τομέα, δικαιοσύνη είναι η στάση εκείνου που συμπεριφέρεται δίκαια απέναντι στους άλλους, αναγνωρίζοντας ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Στη νομική έννοια, αποτελεί την εφαρμογή του θεσπισμένου δικαίου.

Η δικαιοσύνη, ως ιδέα, θεωρήθηκε από την αρχαιότητα ένα από τα βασικότερα αγαθά, συνδεδεμένη με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία και την αρετή. Ο Πλάτωνας τη χαρακτήρισε επιστήμη, υποστηρίζοντας πως «πάσα επιστήμη χωριζομένη της δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σοφία φαίνεται». Ο Σωκράτης τόνιζε ότι μια πολιτεία στην οποία δεν εφαρμόζονται οι δικαστικές αποφάσεις, δεν μπορεί να επιβιώσει. Οι Στωικοί την κατέταξαν στις τέσσερις θεμελιώδεις αρετές: σύνεση, δικαιοσύνη, ανδρεία και εγκράτεια.

Η δικαιοσύνη, ως ηθική έννοια, στηρίζεται στην ελευθερία του ανθρώπου και όχι στον εξαναγκασμό. Όπως ανέφερε ο Αριστοτέλης, «η δικαιοσύνη είναι η κοινή πηγή όλων των αρετών». Απελευθερώνει τον άνθρωπο από την υποταγή και του επιτρέπει να ολοκληρώσει την προσωπικότητά του. Ο Κοραής έλεγε πως «μόνη η δικαιοσύνη φέρει την ελευθερία, τη δύναμη και την ασφάλεια».

Όπως καταλήγει ο Πλάτωνας, «Πόλεις στις οποίες οι πολίτες υπακούουν στους νόμους, ευημερούν και είναι ανίκητες στον πόλεμο». Συνεπώς, η δικαιοσύνη δεν είναι απλώς μια αρετή, αλλά η βάση κάθε πολιτισμένης κοινωνίας.

Α Κ Ρ

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:https://aegeanews.gr/news/fimes/464847/dikaiosyni-stin-archaia-grafei-vasilis-chatzivasileiou/

Η Γυναίκα του χωριού μας και της Ορεινής Τριχωνίδας ως Πολύτεκνη Μητέρα

Η πολύτεκνη γυναίκα του χωριού μας και της ορεινής Αιτωλίας ήταν σύμβολο δύναμης και αφοσίωσης. Σε μια εποχή χωρίς ανέσεις, όπου η ζωή βασιζόταν στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αυτάρκεια, η πολύτεκνη μάνα σήκωνε τεράστιο βάρος, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα τον ρόλο της μητέρας, της αγρότισσας, της νοικοκυράς και της θεματοφύλακα της οικογένειας.

1. Η Πολύτεκνη Μάνα και η Ανατροφή των Παιδιών

Γέννες στο σπίτι – Οι περισσότερες γεννήσεις γίνονταν στο σπίτι, με τη βοήθεια πρακτικών μαιών ("μαμές"). Οι γυναίκες δεν είχαν ιατρική περίθαλψη και πολλές φορές έφερναν στον κόσμο παιδιά με μοναδική βοήθεια τις εμπειρίες των γηραιότερων γυναικών.

Θηλασμός και φροντίδα – Τα βρέφη θηλάζονταν για μεγάλο διάστημα, καθώς δεν υπήρχαν έτοιμες τροφές. Τα μεγαλύτερα αδέρφια βοηθούσαν στη φροντίδα των μικρότερων.

Πολυμελείς οικογένειες – Οι γυναίκες γεννούσαν 5, 6, ακόμα και 10 παιδιά, καθώς η παιδική θνησιμότητα ήταν υψηλή. Κάθε παιδί ήταν πολύτιμο, καθώς βοηθούσε στις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες.

2. Η Καθημερινή Ζωή μιας Πολύτεκνης Μητέρας

Πρωινό Ξύπνημα και Δουλειές

Η μέρα ξεκινούσε πριν το χάραμα. Έπρεπε να:
 Ανάψει τη φωτιά
 Ετοιμάσει ψωμί και φαγητό
 Ταΐσει τα μικρά παιδιά
 Στείλει τα μεγαλύτερα στα χωράφια ή στα ζώα

Διατροφή και Προετοιμασία Φαγητού

Έφτιαχνε ψωμί στον ξυλόφουρνο ή στη γάστρα μία φορά την εβδομάδα.
Μαγείρευε απλά και χορταστικά φαγητά – τραχανάς, χυλοπίτες, όσπρια.
Έφτιαχνε τροφές για τα μικρά – όπως χυλό από γάλα και αλεύρι.

Ρούχα και Υφαντά για Όλη την Οικογένεια

Έραβε και επιδιόρθωνε ρούχα για τα παιδιά, αφού τα ρούχα περνούσαν από το ένα παιδί στο άλλο.
Έφτιαχνε προικιά για τις κόρες της – κουβέρτες, υφαντά, σεντόνια.

Διαχείριση του Νοικοκυριού

Καθάριζε το σπίτι και τις αυλές.
Έφερνε νερό από τη βρύση με βαρέλες, γιατί στα ορεινά χωριά δεν υπήρχε τρεχούμενο νερό.
Δίδασκε στα παιδιά τις πρώτες βασικές γνώσεις πριν πάνε σχολείο, ειδικά τα κορίτσια που μάθαιναν να υφαίνουν και να ράβουν.

3. Η Συμμετοχή στις Αγροτικές και Κτηνοτροφικές Δουλειές

Η πολύτεκνη μάνα δεν είχε πολυτέλεια να μείνει στο σπίτι. Συχνά εργαζόταν στα χωράφια με το μικρότερο παιδί στην πλάτη της, δεμένο ζάλιγκα.

Φρόντιζε τα ζώα – αρμέγοντας τις κατσίκες και τα πρόβατα, ταΐζοντας τις κότες και τα γουρούνια.

Συμμετείχε στη συγκομιδή – Μαζεύοντας καρπούς, ελιές (αν υπήρχαν στα χαμηλότερα χωριά), κάστανα και καλαμπόκι.

4. Ο Ρόλος της στη Θρησκεία και τις Παραδόσεις

Ήταν βαθιά θρησκευόμενη, παρακαλώντας τον Θεό για υγεία και δύναμη να μεγαλώσει τα παιδιά της.

Πήγαινε στην εκκλησία με τα παιδιά της, ανάβοντας κερί για την οικογένεια.

Διατηρούσε τις γιορτές – Τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και τις ονομαστικές εορτές έφτιαχνε παραδοσιακά γλυκά και ετοίμαζε το γιορτινό τραπέζι.

5. Οι Δυσκολίες και οι Θυσίες της Πολύτεκνης Μάνας

Η ζωή ήταν αδυσώπητα σκληρή. Οι πολύτεκνες μανάδες υπέμεναν στερήσεις, φτώχεια, αντίξοες συνθήκες, αλλά δεν λύγιζαν.

Πολλές φορές έχαναν παιδιά από αρρώστιες, καθώς δεν υπήρχαν γιατροί και φάρμακα στα χωριά.

Δεν ξεκουράζονταν σχεδόν ποτέ – Η ξεκούραση ήταν πολυτέλεια, καθώς οι δουλειές δεν τελείωναν ποτέ.

Στα γεράματα, η γιαγιά γινόταν το στήριγμα της οικογένειας, βοηθώντας να μεγαλώσουν τα εγγόνια της.

6. Η Πολύτεκνη Γυναίκα ως Σύμβολο Αντοχής και Αγάπης

Η πολύτεκνη μάνα ήταν η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας. Δεν ήταν μόνο μητέρα – ήταν εργάτρια, δασκάλα, μάγειρισσα, γιατρός, προστάτιδα και φύλακας της οικογενειακής παράδοσης.

Μέσα από τη σκληρή της ζωή, έμαθε στα παιδιά της:
Να σέβονται τις αξίες της οικογένειας
Να αγαπούν τη γη και την παράδοση
Να αντέχουν στις δυσκολίες της ζωής

Η γυναίκα αυτή ήταν ηρωίδα, όχι μόνο για την οικογένειά της, αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία της εποχής της.

Α. Κ. Ρ. 

Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

Η Παναγία Προυσιώτισσα: Η Προστάτιδα της Ρούμελης

Απολυτίκο

«Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης σὺ προΐστασαι πρόμαχος, καὶ τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσης Εἰκόνι σου, πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ, καὶ γὰρ φωτίζεις ἐν τάχει τοὺς τυφλούς, δεινοὺς τε ἀπελαύνεις δαίμονας, καὶ παραλύτους δὲ συσφίγγεις, ἀγαθή· κρημνῶν τε σῴζεις καὶ πάσης βλάβης τοὺς σοὶ προστρέχοντας· δόξα τῷ σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ τοιαῦτα τέρατα».

Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

ΠΑΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΩΝΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ: Η Ιερά Μονή Προυσού κατά την περίοδο 1801 - 1825

https://drive.google.com/file/d/1aLbPmFXpt72f_y9kVwOWbNIHqNDBsTXb/view?usp=drive_link

Τα πρακτικά που παρουσιάζονται εδώ αποτελούν πολύτιμο αρχειακό υλικό, καταγράφοντας σημαντικές πτυχές της ιστορίας της Μονής και της εποχής της. 

Η ανάλυση των σχέσεών της με την τοπική κοινότητα, καθώς και ο ρόλος της στη συγκρότηση της πολιτικής διοίκησης, μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε βαθύτερα τον σύνθετο ρόλο των μοναστηριών στην προεπαναστατική και επαναστατική περίοδο. Μέσα από τις εισηγήσεις αυτές, φωτίζεται ένας σημαντικός κρίκος της ιστορικής συνέχειας, διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη και την κληρονομιά της Ιεράς Μονής Προυσού.

Η Παναγία Προυσιώτισσα δεν είναι απλώς η προστάτιδα της Ευρυτανίας, αλλά ολόκληρης της Ρούμελης. Οι Ρουμελιώτες τρέφουν βαθιά πίστη προς την Παναγία, την επικαλούνται στις δύσκολες στιγμές και την προσκυνούν με δέος. Κάθε χρόνο, κατά το μεγάλο πανηγύρι της, οι προσκυνητές συρρέουν στο μοναστήρι του Προυσού για να αποδώσουν φόρο τιμής και να ζητήσουν τη χάρη της. 

Ιδιαίτερη σχέση με την Παναγία έχουν οι Χαλικιώτες, οι οποίοι, όπως και οι υπόλοιποι κάτοικοι της Στερεάς Ελλάδας, έχουν ενσωματώσει τη λατρεία της στην καθημερινότητά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε κρίσιμη στιγμή της ζωής μας – είτε προσωπική είτε εθνική – η πρώτη επίκληση γίνεται στην Παναγία Προυσιώτισσα. Η παράδοση αυτή, που κρατάει αιώνες, ενισχύει το πνευματικό δέσιμο του λαού με τη Θεοτόκο, μετατρέποντας το μοναστήρι σε σύμβολο πίστης και ελπίδας για όλους τους Έλληνες.

Η Ιερά Μονή Προυσού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και ιστορικά κέντρα της Ευρυτανίας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1801-1825, όταν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τοπικής πολιτικής οργάνωσης και στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης. Το μοναστήρι δεν υπήρξε μόνο τόπος λατρείας και προσκυνήματος, αλλά και κέντρο πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών, καθώς οι σχέσεις του με τους προκρίτους της επαρχίας του Καρπενησιού επηρέασαν σημαντικά τις εξελίξεις της εποχής.

Καθοριστική ήταν η συμβολή του Κυρίλλου Καστανοφύλλη, μιας εξέχουσας πνευματικής και αγωνιστικής φυσιογνωμίας, που ανέδειξε το μοναστήρι σε ισχυρό προπύργιο της Ορθοδοξίας και του εθνικού αγώνα. Με πλούσια μοναστηριακή βιβλιοθήκη και χειρόγραφα που διασώζουν την ιστορία του τόπου, η Μονή Προυσού αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη μελέτη της προεπαναστατικής περιόδου.

Η ανάλυση της δράσης της μονής εστιάζει στις σχέσεις της με την τοπική κοινωνία και την πολιτική της επιρροή, καθώς και στην πνευματική της ακτινοβολία. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η παρουσία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Προυσιώτισσας, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής και τους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821.

Η Ιερά Μονή Προυσού δεν υπήρξε μόνο ένα κέντρο πίστης και προσκυνήματος, αλλά και ένας θεσμός με βαθιά επίδραση στην κοινωνική, πολιτική και πνευματική ζωή της Ρούμελης. Η συμβολή της κατά την περίοδο 1801-1825 ξεπέρασε τα στενά όρια της Ευρυτανίας, καθώς διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και στη στήριξη του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία.

Η σχέση της με τους προκρίτους του Καρπενησίου, η προσφορά της στην οργάνωση της δημογεροντίας, καθώς και η δράση προσωπικοτήτων όπως ο Κύριλλος Καστανοφύλλης, αναδεικνύουν τη σημασία της ως πυλώνα τόσο της θρησκευτικής παράδοσης όσο και του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Η Μονή Προυσού δεν ήταν απλώς ένα θρησκευτικό καταφύγιο, αλλά ένας δυναμικός φορέας κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, που επηρέασε καθοριστικά την πορεία της Ευρυτανίας και της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.

Φωτογραφίες και επιμέλεια 

Α.Κ.Ρ.

Πηγές: 

1) Ευρυτανία κατά τους Επαναστατικούς και Μετεπαναστατικούς Χρόνους 170 χρόνια από τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΥΣΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1801 - 1825 Ελληνικό Κέντρο Πολιτικών Ερευνών Παντείου Πανεπιστημίου Ηλεκτρονική επεξεργασία της εισήγησης Ιωάννης Δ. Υφαντόπουλος &  Ζαχαρίας Ζηνέλης (Θεολόγος, τ. Δ/ντής Γυμνασίου) Επιστημονική Βιβλιοθήκη ΕΚΠΕ Αθήνα, 1995 Εισηγήσεις Συνεδρίου Επιμέλεια: Κλ. Σ. Κουτσούχης, Κ. Αρώνη - Τσίχλη

2)Πηγή Φωτογραφίας Σχολής Ελληνικών Γραμμάτων: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΩΝ Α’ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΛΑΜΙΑ 14-17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 “ΚΑΣΤΡΟ” ΛΑΜΙΑΣ «ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»